Bezpieczeństwo na drodze

Co mówią przepisy o poruszaniu się na ścieżkach rowerowych, chodnikach i drodze?

Kodeks Drogowy dla rowerzystów opublikowany w Dzienniku Ustaw z 2005 r. Nr 108, poz. 908, z późniejszymi zmianami. Stan aktualny na: grudzień 2020 r.

Dział II – Ruch drogowy, rozdział 3, Ruch pojazdów.
Oddział 1
Art. 16. 5. Kierujący rowerem są obowiązani poruszać się po poboczu, chyba że nie nadaje się ono do jazdy lub ruch pojazdu utrudniałby ruch pieszych.”

Oddział 11
Art. 33. 1. Osoba kierująca rowerem musi używać specjalnie wyznaczonej drogi dla rowerów lub pasa ruchu przeznaczonego dla rowerów, jeśli są one dostępne w kierunku, w którym się porusza lub zamierza skręcić. W przypadku korzystania z drogi dla rowerów i pieszych, rowerzysta ma obowiązek zachowania szczególnej ostrożności i ustąpienia pierwszeństwa pieszym.

Art. 55. 5. Korzystanie z chodnika lub drogi dla pieszych jest dozwolone tylko w wyjątkowych sytuacjach, takich jak opieka nad osobą kierującą rowerem, brak wydzielonej drogi dla rowerów lub warunki pogodowe, które zagrażają bezpieczeństwu rowerzysty na jezdni (np. śnieg, silny wiatr, ulewa, gołoledź, gęsta mgła). Mimo wszystko należy jechać powoli, zachować ostrożność i ustępować miejsca pieszym.

Krótko mówiąc

• Należy poruszać się po wytyczonych ścieżkach zgodnie z przepisami ruchu drogowego (droga dla rowerów, pas ruchu dla rowerów, jeśli są wyznaczone dla kierunku, w którym się porusza lub zamierza skręcić). Jednakże, rowerzyści mają prawo poruszać się poboczem, lecz tylko jeśli nie ma ścieżki rowerowej – muszą robić to ostrożnie, i nie utrudniać ruchu pieszym. Gdy nie ma możliwości by poruszać się poboczem, mogą jechać prawą stroną jezdni możliwie blisko jej krawędzi.
• Przepisy zabraniają ruchu rowerów po drogach ekspresowych i autostradach.
• Zaleca się jazdę w kasku (szczególnie w przypadku dzieci).

A co oznaczają te znaki? 

 Jakie są warunki kierowania rowerem przez dzieci i młodzież?

Dokumentem stwierdzającym uprawnienie do kierowania rowerem i wózkiem rowerowym przez osobę, która nie ukończyła 18 lat jest karta rowerowa, motorowerowa lub prawo jazdy. Kartę rowerową lub motorowerowa może uzyskać osoba, która wykazała się niezbędnymi kwalifikacjami i osiągnęła wymagany wiek: 10 lat w przypadku karty rowerowej i 13 lat w przypadku karty motorowerowej. Co więcej, dziecko w wieku do 7 lat może być przewożone na rowerze, pod warunkiem że jest ono umieszczone na dodatkowym siodełku zapewniającym bezpieczną jazdę.

Dbajmy o swoją widoczność! 

Jedną z głównych przyczyn wypadków pozostaje niewystarczająca widoczność rowerzystów. Jak podaje Oponeo.pl: 83% rowerzystów nie jest wystarczająco widocznych na drodze np przez ciemny ubiór, brak odblaskowego oświetlenia, czy warunki atmosferyczne takie jak deszcz, a także po zmierzchu. Powoduje to zbyt późne dostrzeżenie rowerzystów przez kierowców aut i brak możliwości wykonania bezpiecznego manewru.

Jakie jest obowiązkowe oświetlenie dla rowerzystów?

Zgodnie z Kodeksem Ruchu Drogowego każdy rower powinien być wyposażony w następujące światła:

• przednie: białe lub żółte ciągłe,
• tylne: odblaskowe (nie może mieć kształtu trójkąta) i światło pozycyjne (może być migające).

Dodatkowo światła przy rowerze powinny być widoczne z odległości min. 150 metrów. Natomiast w kwestii ich umieszczenia – nie mogą znajdować wyżej niż 150 cm oraz niżej niż 25 cm nad powierzchnią ziemi. Poza tym światło czerwone nie może być widoczne z przodu, a światło białe z tyłu.

Poza tym, rowerzysta jest zobowiązany posiadać:

• co najmniej jeden skutecznie działający hamulec (ręczny lub nożny)
• dzwonek lub inny sygnał ostrzegawczy o nieprzeraźliwym dźwięku

Zgodnie z przepisami rowerzyści powinni świateł używać od zmierzchu do świtu. Oprócz tego istotne i zalecane jest stosowanie odblaskowych elementów ubioru takich jak kamizelki odblaskowe czy opaski (najlepiej założyć je nad kostką, aby były widoczne dla wszystkich kierowców). Pozwala to zwiększyć widoczność rowerzystów z 20 do nawet 100 metrów. Oświetlenie pasywne wykorzystujące oświetlenie innych pojazdów znacząco poprawia widoczność. Dodatkowo opaska samozaciskowa chroni długie nogawki spodni przed ewentualnym zabrudzeniem.

Istotne dla bezpieczeństwa – reguła ograniczonego zaufania

Podczas jazdy, zarówno samochodem jak i rowerem, należy pamiętać o zachowaniu czujności i o tym, by mieć ograniczone zaufanie do innych uczestników ruchu. W czasie jazdy trzeba kierować się intuicją oraz zdrowym rozsądkiem i w bardziej narażonych na niebezpieczeństwo sytuacjach zachowywać szczególną ostrożność. Należy mieć na uwadze, że tak jak i my, inni uczestnicy ruchu mogą popełnić błąd. Warto w tym kontekście zapoznać się ze spotem Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, której tematem jest właśnie zasada ograniczonego zaufania:

https://www.youtube.com/watch?v=wZ4AwEvAqo8

Rowerzyści i przejście dla pieszych:
Rowerzysta ma obowiązek (zarówno jak kierujący pojazdem) zachować szczególną ostrożność zbliżając się do przejścia dla pieszych oraz ustąpić pierwszeństwa znajdującemu się na nim pieszemu. Kierujący rowerem ma zakaz m.in wyprzedzania pojazdu na przejściu dla pieszych oraz bezpośrednio przed nim, omijania pojazdu, który zatrzymał się by ustąpić pierwszeństwa pieszemu, jazdy po przejściu dla pieszych wzdłuż. Kierujący rowerem ma prawo poruszać się po przejściu dla pieszych jedynie po zejściu z roweru (nie dotyczy to przejścia, obok którego poprowadzona jest ścieżka rowerowa oraz osób poniżej 10 roku życia, które są traktowane jako piesi).

Inne zakazy dotyczące rowerzystów:

• zakaz jazdy po jezdni obok innego uczestnika ruchu (dopuszczalne jedynie w sytuacji, gdy nie utrudnia to poruszania się innym uczestnikom ruchu i nie zagraża ich bezpieczeństwu)
• zakaz czepiania się pojazdów
• zakaz jazdy “bez trzymanki” oraz bez nóg na pedałach 
• zakaz kierowania jednośladem po spożyciu alkoholu lub innych podobnie działających substancji 
• zakaz korzystania z telefonu podczas jazdy 

Gdy rowerzysta zostanie złapany na jeździe po spożyciu alkoholu (pomiędzy 0,2 a 0,5 promila), może on otrzymać mandat w wysokości od 1000 do 5000 złotych. Z kolei rowerzyści w stanie nietrzeźwości (więcej niż 0,5 promila alkoholu we krwi) ukarani zostaną mandatem w wysokości od 2500 do 5000 złotych. Jeżeli pijany rowerzysta spowoduje zagrożenie w ruchu drogowym, policjant może skierować sprawę do sądu. Sąd może nałożyć grzywnę od 1000 zł (w przypadku stanu po spożyciu) lub od 2500 zł (gdy rowerzysta był nietrzeźwy) do 30 000 zł.

Urządzenia transportu osobistego – hulajnogi, deskorolki, rolki itp.

UTO – czyli urządzenia transportu osobistego. Mogą posiadać napęd elektryczny. Są to m.in deskorolki, wrotki, rolki itp. Od 2023 wyłączona z tej kategorii została hulajnoga elektryczna 

Przepisy dotyczące urządzeń transportu osobistego

Kierujący urządzeniem transportu osobistego jest zobowiązany:

• korzystać z drogi dla rowerów, jeżeli będzie ona wyznaczona dla kierunku, w którym będzie się poruszać lub będzie zamierzał skręcić
• korzystając z drogi dla rowerów i pieszych, zachować szczególną ostrożność i ustępować pierwszeństwa pieszemu

Kierującemu urządzeniem transportu osobistego zabrania się:

• ciągnięcia lub holowania innego pojazdu;
• przewożenia innej osoby, zwierzęcia lub ładunku;
• czepiania się pojazdów.
• korzystania z chodnika lub drogi dla pieszych (wyjątkiem jest brak wydzielonej drogi dla rowerów)

Osoby w wieku od 10 lat do 18 lat muszą posiadać kartę rowerową lub prawa jazdy kategorii AM, A1, B1 lub T. Dla osób, które ukończyły 18 lat, dokument taki nie jest wymagany. Poruszanie się urządzeniem transportu osobistego po drodze publicznej przez dziecko do 10 lat jest zabronione w każdej sytuacji, również pod opieką osoby dorosłej. Dzieci w wieku do 10 lat będą mogły poruszać się urządzeniem transportu osobistego jedynie w strefie zamieszkania pod opieką osoby dorosłej 

Hulajnoga elektryczna – to pojazd napędzany elektrycznie, dwuosiowy, z kierownicą, bez siedzenia i pedałów, konstrukcyjnie przeznaczony do poruszania się wyłącznie przez kierującego znajdującego się na tym pojeździe

Obowiązki kierujących hulajnogami elektrycznymi:

• Używanie dróg dla rowerów lub pasów ruchu dla rowerów, utrzymując prędkość do 20 km/h.
• Na brakujących drogach dla rowerów lub pasach ruchu, korzystanie z jezdni z prędkością do 20 km/h, jeśli ograniczenie prędkości wynosi do 30 km/h.
• W przypadku braku wydzielonej drogi dla rowerów, możliwe jest poruszanie się chodnikiem z prędkością zbliżoną do prędkości pieszego, zachowując ostrożność i ustępując pierwszeństwa pieszym.

Uprawnienia kierujących hulajnogami elektrycznymi:

• Osoby w wieku od 10 do 18 lat muszą posiadać kartę rowerową lub odpowiednie prawo jazdy, podobne do prowadzenia roweru.
• Osoby powyżej 18 roku życia nie potrzebują specjalnych uprawnień.

Dzieci kierujące hulajnogami elektrycznymi:

• Dzieci do 10 roku życia nie mogą używać hulajnóg elektrycznych na drogach publicznych, z wyjątkiem stref zamieszkania pod opieką dorosłych.

Zakazy:

• Zakaz prowadzenia hulajnogi pod wpływem alkoholu.
• Zakaz przewożenia osób, zwierząt lub ładunków.
• Zakaz holowania innych pojazdów.

Parkowanie:

• Hulajnogę należy zostawiać na wyznaczonych miejscach na chodniku. W przypadku braku takiego miejsca, musi być pozostawiona zgodnie z określonymi kryteriami.

Konsekwencje prawne:

• Mandaty za korzystanie z telefonu podczas jazdy.
• Mandaty za przewożenie innych osób lub naruszanie przepisów dotyczących prędkości.
• Mandaty za nieprzestrzeganie przepisów dotyczących bezpieczeństwa pieszych.

Wprowadzone zmiany w ustawie Kodeksu Wykroczeń obejmują kary pieniężne za różne naruszenia przepisów związanych z korzystaniem z hulajnóg elektrycznych na drogach publicznych.

Rower elektryczny

Art. 2 pkt. 47 ustawy Prawo o ruchu drogowym definiuje rower elektryczny jako pojazd, który musi:

• Mieć szerokość do 0,9 m.
• Poruszać się za pomocą siły mięśni użytkownika.
• Napęd elektryczny jest uruchamiany naciskiem na pedały.
• Zasilany jest prądem o napięciu do 48 V.
• Moc znamionowa ciągła silnika wynosi do 250 W.
• Prędkość, do której jednostka centralna wspomaga jazdę, wynosi 25 km/h.
• Moc wyjściowa zmniejsza się i spada po przekroczeniu ustawowo zadeklarowanej prędkości.

Na rower elektryczny nie trzeba mieć prawa jazdy. Osoby niepełnoletnie powinny mieć przy sobie podczas jazdy kartę rowerową. Dorośli nie potrzebują dodatkowych dokumentów. Właścicieli rowerów elektrycznych obowiązują te same przepisy, co kierowców tradycyjnych rowerów! Wspomaganie elektryczne będzie wspierać użytkownika do momentu, gdy osiągnie on prędkość 25 km/h. Nie oznacza to jednak, że jest to wartość maksymalna. Jeżeli kolarzowi pozwala na to kondycja albo zjeżdża ze stromej górki, może jechać szybciej, ale zgodnie z obowiązującymi przepisami ruchu drogowego.

Autorka: Oliwia Zakościelna
Studentka Wydziału Społeczno – Ekonomicznego UKSW